عصر جدید در قوه قضائیه: آغاز رسمی تحول دیجیتال و عدالت هوشمند
قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران با تصویب یک آییننامه رسمی، گامی تأثیرگذار در مسیر تحول دیجیتال برداشته است. این اقدام، راه را برای ورود فناوریهای نوین، بهویژه هوش مصنوعی، به فرآیندهای دادرسی هموار میکند.
با امضای حجتالاسلام والمسلمین محسنی اژهای، رئیس قوه قضائیه، “آییننامه اجرایی نحوه بهرهگیری از فناوریهای نوین در نظام قضایی کشور” بهصورت رسمی ابلاغ شد. این تصمیم، فراتر از یک اصلاح ساختاری، یک نقطه عطف عملیاتی برای نوسازی و تسریع فرآیندهای حقوقی محسوب میشود.
هوش مصنوعی در قلب نظام قضایی
تصویب این آییننامه، مطابق با بند «الف» ماده ۱۱۳ برنامه هفتم توسعه، صورت گرفته است که قوه قضائیه را مکلف به استفاده از فناوریهای نوین برای تسریع، تسهیل و ارتقای کیفیت رسیدگی به دعاوی میکند. آییننامه جدید چارچوب مشخصی برای تحقق این مأموریت با رویکردی مسئولانه تعیین کرده است.
در ساختار این آییننامه ۱۵ مادهای، مسئولیت قضات در استفاده از ابزارهای دیجیتال بهطور مشخص تعریف شده است. این رویکرد، قاضی را نهتنها یک ناظر حقوقی، بلکه به عنوان کاربر فعال هوش مصنوعی در فرآیند قضاوت مطرح میکند.
گذار به عدالت دیجیتال
نظارت بر اجرای این سند راهبردی بر عهده معاون اول قوه قضائیه گذاشته شده و ابلاغ آن به تمامی واحدهای مرتبط انجام شده است.
قوه قضائیه اکنون در آستانه گذار به عدالت دیجیتال قرار دارد؛ گذری که میتواند تعریف سنتی دادرسی را دگرگون کند و نقش فناوری را از یک ابزار ساده، به بازوی توانافزا در تصمیمگیریهای حقوقی ارتقاء دهد. این تحول نشاندهنده ورود رسمی نظام قضایی به دوران مدرن و هوشمند است.
