نسخهبرداری کافی نیست؛ چابکی، تمایز و یادگیری مداوم مسیر رشد کسبوکارهای کوچک است
در نشست بررسی کتاب «نقشه پرواز کسبوکارهای کوچک» که در اتاق بازرگانی تهران برگزار شد، کارشناسان تاکید کردند که مسیر رشد پایدار کسبوکارهای ایرانی، نه از «تقلید» بلکه از «تمرکز بر مشتری» و «یادگیری عمیق» میگذرد.
در این رویداد، فرزین فردیس (مدیرعامل سرآوا) و سمیه محمدی (مدیرعامل انتشارات آریانا قلم) به تشریح چالشهای واقعی بنگاههای کوچک و متوسط در ایران پرداختند.
«نسخهی گوگل» و فاجعه موکت کردن دفتر
فرزین فردیس سخنان خود را با یک هشدار جدی آغاز کرد: «همانطور که پزشک برای هر بیمار نسخه متفاوتی میپیچد، مدیر هم باید متناسب با مرحله رشد سازمانش تصمیم بگیرد. متأسفانه ما عادت کردهایم نسخههای دیگران را کورکورانه کپی کنیم.»
او با ذکر خاطرهای از اوایل دهه ۸۰، زمانی که شرکتش کمتر از ۲۰ نفر نیرو داشت، گفت: «یکی از دوستان ما که در گوگل کار میکرد، از فضای کاری راحت آنجا تعریف کرد. ما هم تصمیم گرفتیم دفترمان را موکت کنیم تا شبیه گوگل شویم! نتیجه یک فاجعه بود: آلرژی کارکنان، هزینه بالا و از همه بدتر، کاهش اعتماد درون سازمانی. چرا؟ چون نسخهای را تقلید کردیم که برای شرایط ما نبود.»
فردیس تاکید کرد که کسبوکارهای ایرانی باید میان «الهام گرفتن» و «تقلید چشمبسته» مرز قائل شوند و در برابر بمباران توصیههای وارداتی مقاومت کنند.
ستاره قطبی شما کیست؟ مشتری
به گفته مدیرعامل سرآوا، «ستاره قطبی» و راهنمای اصلی هر کسبوکار، «مشتری» است. او یک آزمون ساده را پیشنهاد داد: «اگر میخواهید بدانید تصمیمی درست است یا نه، فقط بپرسید: آیا این کار حال مشتری را بهتر میکند؟ اگر جواب منفی است، آن را کنار بگذارید.»
او افزود: «در ایران ما معمولاً از مشتری فاصله میگیریم و بیش از حد به رقبا نگاه میکنیم. در حالی که موفقیت واقعی در فهم عمیق نیاز مشتری است، نه در کپی کردن از رقیب.»
مزیت پنهان شرکتهای کوچک: چابکی و همدلی
فردیس دو مزیت اصلی بنگاههای کوچک را «چابکی» و «انسجام تیمی» دانست:
چابکی: «سازمانهای بزرگ مثل ناوهای عظیم هستند که تغییر جهتشان ماهها طول میکشد. اما یک کسبوکار کوچک میتواند یکشبه مسیرش را اصلاح کند. نباید این چابکی را با بروکراسی و آییننامههای بیمورد از بین برد.»
همدلی: «در شرکتهای کوچک میتوان تیمهای منسجم و همدل ساخت؛ چیزی که در سازمانهای بزرگ تقریباً غیرممکن است. این روابط انسانی، چسبی است که تیم را در بحرانها نجات میدهد.»
موفقیت واقعی: رشد آهسته و پیوسته، نه انفجار ناگهانی
فردیس با انتقاد از تب «رشد انفجاری» و «میلیارد دلاری شدن» گفت: «واقعیت این است که پایداری در رشدهای کوچک، ارزشمندتر است. بنگاهی که ۲۰ سال دوام میآورد و آهسته رشد میکند، دستاوردی بزرگتر از رشدهای لحظهای دارد. اقتصاد ایران و جهان بر دوش همین بنگاههای کوچک استوار است.»
شما «میسازید» یا «میخرید»
در ادامه، سمیه محمدی، مدیرعامل آریانا قلم، یک تفکیک کلیدی را مطرح کرد: تفاوت میان «ساختنیها» و «خریدنیها».
خریدنیها: چیزهایی هستند که با پول قابل تهیهاند؛ مانند ماشینآلات، نرمافزار، ساختمان یا حتی استخدام نیروی متخصص.
ساختنیها: چیزهایی هستند که به زمان، تجربه و یادگیری نیاز دارند و به سختی از دست میروند؛ مانند فرهنگ سازمانی، تفکر حل مسئله و بینش مدیریتی.
کتاب؛ بستری برای ساختن در روزهای سخت
محمدی توضیح داد که «ساختنیها» از طریق یادگیری عمیق شکل میگیرند و کتابهای خوب، بستر این یادگیری هستند. او درباره کتاب «نقشه پرواز…» گفت: «این کتاب کمک میکند تا در سالهای ابتدایی و سرنوشتساز کسبوکار، خشت اول را درست بگذاریم.»
او در پایان به شرایط اقتصادی اشاره کرد: «میدانیم روزهای سختی داریم. اما در شرایطی که نمیتوانیم “بیرون” را تغییر دهیم، میتوانیم “درون” خودمان (یعنی همان داراییهای ساختنی) را بسازیم. باید آموزش ببینیم و آماده باشیم تا وقتی زمان اوجگیری رسید، بستر پرواز را آماده داشته باشیم.»
