بیت کوین و برق ایران؛ چگونه استخراج رمز ارز به قطعی برق مرتبط است

بیت کوین و بحران انرژی: بررسی تأثیر ماینینگ بر شبکه برق ایران

در سال‌های اخیر، با افزایش ناگهانی مزارع غیرمجاز استخراج ارز دیجیتال و گزارش‌های مکرر از قطع برق مناطق مسکونی و صنعتی، این سوال در ذهن بسیاری شکل گرفته است: «آیا استخراج بیت کوین عامل اصلی خاموشی‌های برق ایران است؟» در این مقاله، به‌طور کامل بررسی می‌کنیم که بیت کوین چه ربطی به برق دارد و نقش واقعی این صنعت در بحران انرژی کشور چیست.

بیت کوین: یک دارایی دیجیتال انرژی‌بر

بیت کوین که در سال ۲۰۰۹ توسط ساتوشی ناکاموتو معرفی شد، اولین و شناخته‌شده‌ترین ارز دیجیتال است. این ارز با عرضه محدود (۲۱ میلیون واحد)، به‌عنوان یک دارایی مقاوم در برابر تورم مورد توجه قرار گرفته است.

مزیت اصلی بیت کوین، استقلال آن از سیستم‌های بانکی سنتی است. اما برای تأمین امنیت این استقلال، فرآیندی به نام استخراج یا ماینینگ تعریف شده است که به انرژی فوق‌العاده زیادی نیاز دارد.

ماینینگ چگونه برق را مصرف می‌کند؟ (مکانیسم اثبات کار)

استخراج بیت کوین فرآیندی است که طی آن، تراکنش‌ها تأیید شده و بلاک‌های جدید به زنجیره بلاک‌چین اضافه می‌شوند. این کار بر اساس مکانیسم اثبات کار (Proof-of-Work) انجام می‌شود.

محاسبات سنگین: دستگاه‌های تخصصی استخراج (ASIC) باید میلیاردها محاسبه پیچیده را در ثانیه انجام دهند تا یک “هش” معتبر برای بلاک بعدی بیابند.

مصرف برق و گرما: این محاسبات، توان پردازشی بسیار بالایی می‌طلبد که مستقیماً به مصرف برق زیاد منجر می‌شود. علاوه بر این، دستگاه‌ها گرمای زیادی تولید می‌کنند که نیازمند سیستم‌های خنک‌کننده قوی (و مصرف برق بیشتر) است.

جایزه اقتصادی: ماینرها در ازای موفقیت در استخراج هر بلاک، پاداش بیت کوین و کارمزد تراکنش‌ها را دریافت می‌کنند. این پاداش (که پس از هاوینگ ۲۰۲۴ به ۳.۱۲۵ بیت کوین کاهش یافت)، انگیزه اقتصادی قوی برای ادامه ماینینگ، به‌ویژه در کشورهایی با برق ارزان مانند ایران، ایجاد کرده است.

میزان مصرف برق: یک تراکنش معادل ۵۰ روز مصرف خانگی

برای درک بهتر رابطه استخراج بیت کوین و مصرف برق، کافی است بدانید برآوردها حاکی از آن است که هر تراکنش بیت کوین می‌تواند بین ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ کیلووات‌ساعت برق مصرف کند؛ رقمی که معادل مصرف یک خانوار معمولی آمریکایی در ۴۰ تا ۵۰ روز است.

در مقیاس جهانی، مصرف سالانه کل شبکه بیت کوین، بیش از ۱۷۰ تراوات‌ساعت (TWh) برآورد می‌شود که این میزان از مصرف برق بسیاری از کشورها (مانند آرژانتین یا تایلند) بیشتر است.

سهم واقعی ماینینگ در بحران برق ایران چقدر است

سهم استخراج رمزارزها در ایران یک موضوع داغ است. داده‌های رسمی و کارشناسی نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۴:

سهم از کل برق: بین ۳ تا ۵ درصد از کل مصرف برق کشور (معادل ۱۰ تا ۱۹ تراوات‌ساعت) صرف فعالیت ماینرها می‌شود.

سهم از ناترازی: اگرچه این ۵ درصد در مقیاس کلان اندک به نظر می‌رسد، اما در شرایط کمبود و اوج مصرف، سهم ماینینگ از ناترازی و کمبود برق شبکه حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد برآورد می‌شود.

بخش بزرگی از این مصرف به مزارع غیرمجاز اختصاص دارد. این مزارع با اتصال مستقیم و غیرقانونی، فشار مضاعفی بر زیرساخت‌های فرسوده شبکه برق ایران وارد می‌کنند که باعث نوسانات و تشدید خاموشی‌های مقطعی می‌شود.

نتیجه‌گیری: بیت کوین تشدیدکننده است، نه عامل اصلی

در پاسخ به این سوال کلیدی که آیا استخراج بیت کوین دلیل اصلی قطعی برق در ایران است، کارشناسان به اتفاق معتقدند: خیر.

استخراج رمزارزها یک عامل تشدیدکننده ناترازی برق است، اما دلیل اصلی خاموشی‌ها نیست. مشکلات ساختاری زیربنایی مانند:

اتلاف ۶۰۰۰ مگاواتی در شبکه توزیع فرسوده.

عدم سرمایه‌گذاری کافی در نیروگاه‌ها و انرژی‌های تجدیدپذیر.

ریشه‌های عمیق‌تری برای بحران برق محسوب می‌شوند. شواهد نشان می‌دهد که حتی با تعطیلی مزارع قانونی ماینینگ، بحران به‌طور کامل حل نشده است.

با یک جمع‌بندی دقیق، می‌توان گفت بیت کوین چه ربطی به برق دارد: استخراج آن انرژی‌بر است و در شرایط فعلی ایران، به‌ویژه در بخش غیرمجاز، فشار زیادی بر شبکه وارد می‌کند. اما تمرکز سیاست‌ها بر قانونی‌سازی و هدایت ماینرها به استفاده از برق تجدیدپذیر، می‌تواند این صنعت سودآور را بدون آسیب به شبکه برق خانگی حفظ کند.