زمانی برای اعتماد دوباره؛ اکوسیستم نوآوری از رقابت به همکاری میرسد
در دومین روز از نهمین پردیس سامیت ۱۴۰۴، پنلی تخصصی با عنوان «بازسازی پیوندها، عبور از رقابت و رسیدن به همکاری» برگزار شد. این نشست با حضور مدیران برجسته فناوری، به این پرسش حیاتی پرداخت که چگونه میتوان در اکوسیستم نوآوری ایران، از یک رقابت مخرب و بیاعتمادی گذر کرد و به سمت همکاری سازنده، شفافیت و نهادسازی پایدار حرکت نمود. سخنرانان متفقالقول بودند که در محیطهای ناپایدار، همکاری نه یک انتخاب، بلکه تنها راه بقا و رشد است.
۱. اعتماد: نیرویی که از دل بحران متولد میشود
کیوان جامهبزرگ، معاون توسعه راهبردی فناپ، سخنان خود را با این ایده آغاز کرد که بحرانها نقش غیرمنتظرهای در مستحکم کردن پیوندهای حرفهای دارند. او با اشاره به نمونههایی از بحرانهای داخلی، از جمله حملات سایبری یا دوران تشدید تحریمها، توضیح داد که چگونه شرکتهای رقیب به جای رقابت، مجبور به همکاری برای بقای زیرساختها شدند.
جامهبزرگ: «در دوران بحرانهایی مانند کووید-۱۹، مجموعههایی چون اسنپ، دیجیکالا و نشان بدون هیچ الزام رسمی، خودجوش با یکدیگر همکاری کردند تا خدمات عمومی به دست مردم برسد. این نشان میدهد که اعتماد، سازوکاری برای بقاست و در لحظات نیاز ناگهان به یک ضرورت تبدیل میشود.»
با این حال، او هشدار داد که این همکاریها در ایران هنوز شکننده هستند، زیرا محیط دائماً بیثبات است و نبود شفافیت در زمینه دادهها این وضعیت را تشدید میکند. وی گلایه کرد که با وجود الزام قانونی برای اشتراکگذاری دادهها توسط ۲۷ پایگاه، عملاً بهرهبرداری از دادهها در انحصار دولت باقی مانده و نبود بازار آزاد داده، مانع شکلگیری همکاریهای ارگانیک میان بازیگران اقتصادی است.
۲. از اعتماد شخصی تا نهادسازی قانونی
محمدحسین سجادینیری، رئیس هیئتمدیره انجمن سرمایهگذاری جسورانه (VC)، چالش اصلی را در فقدان زیرساخت قانونی دانست و تأکید کرد که جامعه نوآوری ایران در مسیر همکاری، هنوز از اعتماد شخصی به اعتماد نهادی نرسیده است.
سجادینیری: «شاید در کشور ما، رفتارهای شخصی قوی باشد، اما قانون و نهادهایمان ضعیف عمل میکنند. ما بسیاری از تصمیمهای همکاری را در لحظه و به صورت احساسی میگیریم، در حالی که برای توسعه پایدار، این تصمیمها باید بر بنیان عقل و قانون استوار شوند. در غیاب حاکمیت مؤثر، نهادهای غیررسمی برای بقا ایجاد میشوند، اما رشد واقعی نیازمند نهادهای ساختاری و پایدار است.»
۳. تجربه شکننده اما حیاتی در گردشگری
صبا مرتضوی، مدیرعامل اسنپتریپ، با روایت تجربه خود از بحران ناگهانی در صنعت گردشگری (بسته شدن آسمان و لغو پروازها)، نشان داد که چگونه حفظ اعتماد کاربران به یک عامل حیاتی برای بقا تبدیل شد.
مرتضوی: «در اوج بحران، تصمیم گرفتیم تمام کانالهای ارتباطی انسانی را باز بگذاریم و برای حفظ اعتماد، وجوه کنسلی را حتی پیش از دریافت از تأمینکنندگان، به کاربران برگرداندیم.»
او تأکید کرد که اعتماد بیرونی مستقیماً از دل اعتماد درونسازمانی متولد میشود؛ یعنی اگر تیم پشتیبانی حال خوبی داشته باشد و احساس امنیت کند، این حس به کاربر نیز منتقل خواهد شد. مرتضوی افزود که برای رشد صنعت گردشگری در خاورمیانه، که سهم آنلاین آن در ایران کمتر از ۳۰ درصد است، همکاری جمعی باید جدیتر گرفته شود.
۴. اعتماد؛ پیشنیاز استراتژی نوآوری
مهدی محمدی، رئیس انجمن مدیریت فناوری و نوآوری، در تکمیل مباحث، بر نقش نهادهای میانی در بازگرداندن اعتماد به استراتژیهای نوآوری تأکید کرد.
محمدی: «در شرایط بحرانی، ابرکارآفرین ظهور نمیکند، بلکه ابراکوسیستم شکل میگیرد، چون همه بازیگران برای بقا به هم نیاز پیدا میکنند. انجمنها و کنسرسیومها باید نقش زبان مشترک و استانداردساز را ایفا کنند تا بتوانند میان بخش خصوصی و دولت، پلتفرم اعتماد را بسازند.»
او با انتقاد از ارتباط ضعیف نهادهای خصوصی با دولت، گفت که وقتی برای پیشنهادات همکاری پاسخی دریافت نمیشود و بازخوردی نیست، انگیزه توسعه از بین میرود.
پردیس سامیت ۹ در این پنل روشن بود: همکاری میان رقبای اکوسیستم نوآوری ایران در زمان بحرانها متولد میشود و پتانسیل قوی برای بقا دارد، اما برای تبدیل شدن به یک نیروی توسعهبخش پایدار، نیازمند زیرساختهای نهادی، حاکمیت قانون و شفافیت داده است. در غیاب این سه رکن، همکاریها مقطعی، احساسی و فاقد تأثیرگذاری بلندمدت باقی خواهند ماند.
