«مدیرعامل چینی باید برود!»: اولتیماتوم آمریکا به هلند فاش شد؛ ماجرای تصاحب شرکتی که تراشه تلویزیون شما را میسازد
جنگ فناوری میان آمریکا و چین دیگر یک نبرد انتزاعی بر سر ابرکامپیوترها و هوش مصنوعی پیشرفته نیست. این تقابل مدتهاست که از حوزههای فوقپیشرفته فراتر رفته و حالا در حال بلعیدن شرکتهای معمولیتر و حتی کشورهای دیگر است.
جدیدترین نمونهی این نبرد، در کشور آرام هلند و برای شرکتی به نام «نکسپریا» (Nexperia) رخ داده است. شاید نام این شرکت را نشنیده باشید، اما به احتمال زیاد، همین حالا در داخل خودرو، تلویزیون یا لوازم خانگی شما، یکی از تراشههای تولیدی آن در حال کار است. نکسپریا تراشههای «معمولی»، اما حیاتی میسازد.
در روز ۱۲ اکتبر، در اقدامی ناگهانی، دولت هلند اعلام کرد که کنترل کامل این شرکت را در اختیار گرفته و همزمان، مدیرعامل و سهامدار اصلی شرکت، ژانگ شوژِنگ، با حکم دادگاه از کار برکنار شده است.
پردهپوشی هلند و واقعیت ماجرا
دلیل این حرکت، نه ورشکستگی مالی بود و نه یک رسوایی داخلی. دولت هلند ابتدا تلاش کرد این اقدام عجیب را یک مسئله فنی و داخلی توصیف کند. وزارت اقتصاد این کشور اعلام کرد که به دلیل «نقایص جدی در حاکمیت شرکتی» مجبور به این مداخله «کاملاً استثنایی» شده است.
اما اسنادی که چند روز بعد منتشر شد، پرده از یک فشار سیاسی سنگین برداشت: این تصمیم نه در آمستردام، بلکه در واشنگتن گرفته شده بود.
سلاح آمریکا: «لیست سیاه» و قانون ۵۰ درصد
اما آمریکا چگونه یک کشور متحد خود را مجبور به چنین کاری کرد؟ پاسخ در یک ابزار قدرتمند نهفته است: «لیست نهادها» یا همان لیست سیاه تجاری آمریکا.
ماجرا از این قرار است که شرکت هلندی نکسپریا، ۱۰۰ درصد در مالکیت یک شرکت چینی به نام «وینگتک» (Wingtech) قرار داشت. وینگتک از سال گذشته به دلیل ارتباطاتش با دولت چین، در لیست سیاه آمریکا بود. قرار گرفتن در این لیست به معنای مواجهه با محدودیتهای صادراتی فلجکننده از سوی ایالات متحده است.
ضربه نهایی در اواخر سپتامبر فرود آمد. وزارت بازرگانی آمریکا دایره تحریمهای خود را با «قانون ۵۰ درصدی» گسترش داد. طبق این قانون، هر شرکت تابعهای (در هر کجای جهان) که دستکم ۵۰ درصد مالکیتش در اختیار یکی از شرکتهای حاضر در لیست سیاه باشد، به طور خودکار مشمول همان محدودیتهای شرکت مادر میشود.
اولتیماتوم فاش شده: «مدیرعامل باید برود»
اسناد دادگاه تجدیدنظر آمستردام، ابعاد این فشار را به صراحت نشان میدهد. این اسناد به یک جلسه کلیدی در ماه ژوئن میان مقامات وزارت خارجه هلند و دفتر امنیت بینالمللی ایالات متحده اشاره میکنند.
طبق این سند، طرف آمریکایی به هلندیها اعلام کرده بود: «این واقعیت که مدیرعامل شرکت هنوز همان مالک چینی است، مشکلساز تلقی میشود» و «تقریباً قطعی است که برای معافیت از لیست تحریم، این مدیرعامل باید تغییر کند.»
دولت هلند در واقع برای خروج از لیست سیاهی که به دلیل «قانون ۵۰ درصدی» در آن گرفتار شده بود، چارهای جز اجرای دستور واشنگتن و تصاحب شرکت نداشت.
واکنش تند پکن
این اقدام هلند، چین را به شدت خشمگین کرد. وینگتک، شرکت مادر نکسپریا، این تصمیم را «رفتاری تبعیضآمیز» و «مداخلهای افراطی» خواند که نه بر اساس ارزیابی واقعی ریسک، بلکه «ناشی از جانبداری ژئوپلیتیکی» بوده است. پکن نیز متقابلاً کنترلهای صادراتی مشابهی را علیه نکسپریا وضع کرد.
در نهایت، شرکتی که زمانی تنها دغدغهاش تولید تراشه برای صنعت خودروسازی بود، حالا رسماً تحت کنترل دولت هلند قرار گرفته و از هرگونه تصمیمگیری کلیدی بدون مجوز دولتی منع شده است.
